Nafarroako historia garaikideko pasarterik ezezagunenetako bat da 1934an gertatutako nekazari eta langile borrokarena. XIX. mendean herri-lurrak pribatizatzeko izandako arazoak direla eta, nekazari nafarra greba orokor iraultzailera joan zen 1934ko udan; hilabete batzuk geroago, urte horretako urriko iraultzak ere oihartzuna izan zuen garai bateko Erreinuan.XIX. mendean liberalismoak irabazi ondoren foraltasuna galdu zenean hasi zen lan hau, 1841eko Legea (gaizki izendatutako Lege Itundua) oinarri hartuta. Lege hori ez zen soilik Nafarroako Erreinu milurtekoaren heriotza-akta izan, baizik eta elite politiko eta ekonomikoak finkatzeko aukera eman zuen, oligarkia kapitalista gisa eratuak, Nafarroako landako eta hiriko langile-klasearen baldintza ekonomikoak etengabe okertzen ziren bitartean.Komunala berreskuratzeko borrokak, XIX. mendean eta XX. mendearen lehen herenean gauzatuak, 1934an iritsi ziren une gorenera. Testuinguru horretan, 1936an erreketeen eta falangisten sektoreek gauzatutako genozidio politikoa ezin da erabat ulertu kontuan hartu gabe nola nafar oligarkia kapitalistak mehatxutzat hartu zuen herri klaseen mobilizazioa, 1841eko Lege negargarri eta kaltegarrian oinarrituta euren pribilegioei aurre egiten zietelako.