600 urte bete dira Nafarroako Karlos III.a Nobleak Iruñeari Batasunaren Pribilegioa eman zionetik.1423ko irailaren 8a izan zen. Ordura arte, esan zitekeen erresumako hiriburuak izen bat zuela, hiru gorputz eta beste hainbeste arima. Aurrerantzean, San Zernin, San Nikolas eta Navarreriako burgosak, elkarren artean erabat independenteak izan zirenak, hiri bakar bihurtuko ziren. Alde batetik, San Cernineko “frantziarrak”, bestetik, San Nikolaseko “frankonafartarrak” eta, bestetik, Navarreriako “nafarrak”. Borroka horien "klímax" delakoa mende eta erdi lehenago iritsi zen, Iruña zaharra, Navarreria, suntsituta, beste bi burgosen eskutik. Liburu honek XV. mendearen hasierako Iruñera garamatza. Krisi sakon batean murgilduta dagoen hiria erakusten digu, zatituta dagoena eta bere aurrean erronka handiak dituena. Liburu honek argitu nahi du zergatik erabaki zuen orduan —eta ez lehenago— Karlos III.ak dekretatzeahiriaren batasuna. Eta, nola ez, liburu honek gaur interesatzen zaigun eta nahasmen handia duen gai bati erantzun nahi dio: Iruñeko biztanleak hizkuntza-komunitateetan banatuta al zeuden benetan? zein hizkuntza hitz egiten ziren hirian? Galdera zirraragarri horiei guztiei erantzuteko, liburu honetan laburbiltzen den ikerketak hiriari buruzko azken azterlanak biltzen ditu, eta Iruñeko familien lehen errolda, 1435ekoa, aurkezten du. Hiriko argazki bat da, ondorio harrigarriak ateratzen dituena eta ateratzen dena. Hemen osorik erreproduzitzen du